სტოკჰოლმის საერთაშორისო მშვიდობის კვლევის ინსტიტუტის (SIPRI) კვლევის თანახმად, 2014 წლის შემდეგ, როდესაც ნატომ თავდაცვის დაფინანსების სახელმძღვანელო პრინციპები მიიღო, პირველად, 32 წევრიდან 18-მა შეიარაღებულ ძალებზე მშპ-ს მინიმუმ 2% დახარჯა, 2023 წელს კი ეს მაჩვენებელი მხოლოდ 11-ს შეადგენდა.

2024 წელს ნატოს ყველა წევრმა ქვეყანამ გაზარდა სამხედრო ხარჯები. ალიანსის მთლიანმა ხარჯებმა 1,506 მილიარდ დოლარს მიაღწია, რაც გლობალური სამხედრო ხარჯების 55%-ს შეადგენს.

აშშ-ის სამხედრო ბიუჯეტი 5.7%-ით გაიზარდა და 997 მილიარდ დოლარს მიაღწია. ეს ნატოს მთლიანი ხარჯების 66%-ს და 2024 წლის გლობალური სამხედრო ხარჯების 37%-ს შეესაბამება. დაფინანსების დიდი ნაწილი სამხედრო შესაძლებლობებისა და ბირთვული არსენალის განახლებაზე დაიხარჯა, რათა რუსეთსა და ჩინეთზე სტრატეგიული უპირატესობა შეენარჩუნებინა. ნატოს ევროპელი წევრების სამხედრო ხარჯებმა 454 მილიარდი დოლარი შეადგინა, რაც ალიანსის მთლიანი ხარჯების 30%-ს შეადგენს.

SIPRI-ის სამხედრო ხარჯებისა და იარაღის წარმოების პროგრამის მკვლევარმა, ჯეიდ გიბერტო რიკარმა, განმარტა, რომ ნატოს ევროპელ წევრებს შორის ხარჯების სწრაფი ზრდა ძირითადად განპირობებული იყო რუსეთის მუდმივი საფრთხით და აშშ-ს ალიანსიდან შესაძლო გასვლის შიშით.

„აღსანიშნავია, რომ მხოლოდ ხარჯების ზრდა არ გამოიწვევს აუცილებლად სამხედრო შესაძლებლობების მნიშვნელოვან ზრდას ან შეერთებული შტატებისგან დამოუკიდებლობას. ეს გაცილებით რთული ამოცანებია“, - დასძინა მან.

ამასობაში, Bloomberg აღნიშნავს, რომ ევროპა რეაგირებს აშშ-ის მუქარაზე ნატოდან გასვლის შესახებ და გეგმავს თავდაცვის ბიუჯეტის გაზრდას. ჟურნალისტები აღნიშნავენ, რომ ასეთ გეგმებს ორი პრობლემა აქვს. პირველი ის არის, რომ ევროპის თავდაცვის ინდუსტრია განუვითარებელია და სწრაფი გადაიარაღებისთვის მზად არ არის. და მეორე ის არის, რომ ევროპაში იარაღის რეზერვები თითქმის ამოწურული იყო უკრაინისთვის რუსეთის ფედერაციის წინააღმდეგ ომში დახმარების გამო.

ავტორი: ექსპრესნიუსი,